تعداد بازدید: 2816

توصیه به دیگران 1

دوشنبه 4 مهر 1384-0:0

"خزر" به کمک "اروميه" مي رود؟

درياچه اروميه با انتقال آب خزر زنده مى ماند.


چندى پيش روزنامه ايران با درج گزارشى در خصوص درياچه اروميه، نسبت به كاهش مداوم آب آن، افزايش شورى آب و مرگ پرندگان هشدار داد. متعاقب چاپ گزارش مذكور، محسن فرج پور از كارشناسان حوزه آب با ارسال مقاله اى، پيشنهادى براى حل مسأله درياچه اروميه مطرح كرد. او در اين مقاله با استناد به دلايلى انتقال آب از خزر به درياچه اروميه را يگانه راه ماندگار براى حل مسأله غامض درياچه اروميه دانسته است. روزنامه ايران ضمن درج نظر اين كارشناس محترم، از ساير صاحبنظران در خصوص ديگر راههاى نجات درياچه اروميه و حتى طرح پيشنهادى آقاى محسن فرج پور دعوت مى كند كه ديدگاههاى خود را به روزنامه ارسال دارند. 
درياچه اروميه با وسعت ۴۸۶۸ كيلومتر و با سطح ارتفاع ۱۲۷۴ متر از سطح درياهاى آزاد يكى از محدود درياچه هاى زيباى جهان با آب و هواى بسيار مطبوع و مردمانى كوشا در زمينه كشاورزى واقع شده است. رودخانه هاى زيادى به صورت فصلى و غيرفصلى درياچه فوق را تغذيه نموده كه تعدادى از آنها به شرح ذيل مى باشد: 
 ۱- تلخه رود به درازاى ۲۶۸ كيلومتر از سرچشمه كوه سبلان يا بويوك چاى واقع در ۴۷ كيلومترى غرب اردبيل.
۲- سيمينه رود به درازاى ۱۷۳ كيلومتر از سرچشمه كوه بناكيله و نيستان داغ ۴۸ كيلومتر باختر سقز.
۳- زرينه رود (چم جفتاى) ۳۰۲ كيلومتر درازاى از سرچشمه كوههاى چهل چشمه ۵۷ كيلومتر خاور بانه.
۴- نازلو به درازاى ۹۵ كيلومتر از سرچشمه كوههاى كوران داغى و برده زير و سلطانى ۶۴ كيلومتر شمال باخترى اروميه. منابع مأخذ كتاب شناسنامه طبيعى ايران سازمان جغرافيايى و كارتوگرافى گيتاشناسى.
اين درياچه داراى حدود ۱۰۲ جزيره است كه در فصول كم آب و پرآب وسعت بعضى از آنها تغيير مى يابد. يكى از بزرگترين مشكلات درياچه فوق سطح ارتفاع آن از درياهاى آزاد مى باشد كه موجب ايجاد تبخير بالاتر از حد معمول در درياچه مذكور مى شود.

 هم چنين با گسترش فضاهاى شهرى و انسانى، كشاورزى و حفر چاه هاى عميق به ناچار از رودخانه هاى تغذيه كننده استفاده بيش از حد به عمل آمده و اين دو معضل همراه با نفوذ آب به طبقات زيرين به يك اندازه و كاهش بارش باعث شورى بيش از حد آب درياچه مى گردد. لازم به توضيح مى باشد اين عمل هزاران سال است كه به وقوع پيوسته و در سالهاى نزديك سير صعودى داشته است. لذا چاره اى جز تغذيه اجبارى آب به داخل درياچه به نظر نمى رسد.

به نظر اين جانب مى توان با طرح نمودن گزينه درياى خزر براى نجات درياچه اروميه اقدام كرد. درياى خزر با عمق ۱۰۲۵ متر و ۳۰ متر پايين تر از سطح اقيانوسهاى آزاد و با طول كرانه جنوبى ۶۵۷ كيلومتر كه از دهانه رودخانه آستارا تا خليج حسين قلى واقع گرديده. هم چنين شهرهايى مانند نوشهر، محمودآباد، رامسر، ۲۷ متر پايين تر از سطح آزاد درياها هستند. در سال هاى اخير با گرم شدن كره زمين و ذوب شدن يخهاى كشور همسايه شمالى و بالا آمدن آب سطحى زمين هاى كشاورزى (آيشى) در جلگه ها چاره اى جز باز نمودن دريچه رودخانه ولگا و مشتقات آن كه ۶۰ درصد تأمين آب درياى خزر را به عهده دارد نداشته تا از طغيان آب جلوگيرى به عمل آورد. از اين رو هم ميهنان در سال هاى گذشته با بالا آمدن آب در كرانه هاى جنوبى دچار خسارت گرديده اند.

 درياى خزر با توجه به اتصال به رودخانه هاى آب شيرين جزو درياچه هاى آب شيرين است. اما نمك و شورى اين دريا با توجه به بسته بودن و تبخير بالا نه به مقدار درياهاى آزاد بلكه كمتر از آن است كه به نظر من با برداشت از آبهاى موجود چرخه جايگزينى از رودخانه ها بيشتر و در نهايت از شورى كمترى برخوردار خواهد گرديد هم چنين به نظر نمى رسد همسايه شمالى از برداشت از درياى خزر را دچار آسيب گردد بلكه كمى در جهت جلوگيرى از طغيان آب در اراضى آنان نيز مى باشد. 
در طرحى كه ارائه مى گردد انتقال آب درياى خزر به درياچه اروميه پيش بينى شده است كه اين فرآيند با استفاده از الكتروپمپ و بعضاً توربوپمپ با ظرفيت مناسب و استفاده از لوله هاى فولادى و بعضاً لوله هاى خانواده پلاستيك ( FRP-GRP ) خواهد بود كه سوله هاى فولادى اسپيرال با پوشش مخصوص داخلى و همچنين لوله هاى ديگر موردنياز در داخل مملكت توليد مى گردد.

 براساس ميزان آب موردنياز قطر لوله موردنظر تعيين و تعداد الكتروپمپ ها مشخص و هرگونه نيازهاى آتى نيز در طرح لحاظ خواهد گرديد. 
از آنجا كه يكى از مشكلات اجرايى اين قبيل طرحها، تحصيل زمين موردنياز و بخش عمده اى از هزينه ها را در برخواهد داشت استفاده از منتهى اليه داخل حريم خطوط لوله و نفت و گاز موجود در منطقه و جاده ها و راه آهن و دكلهاى برق موردنظر طرح مى باشد كه نهايتاً آثار تخريبى محيط زيستى طرح نيز كمتر خواهد بود. برداشت آب از حوالى شهر آستارا شروع و پس از گذر از اردبيل و سراب به تبريز ادامه يافته و از آنجا با عبور از مسير جاده جديد تبريز - اروميه مسير (شهيد كلانترى) به حوالى درياچه اروميه خواهد رسيد كه طول تقريبى اين مسير حدود ۳۶۰ كيلومتر پيش بينى مى گردد.  
در طول مسير طى شده هر كجا امكان وجود تغذيه آب شيرين به اين خط لوله نيز فراهم باشد امكانات لازم در طرح گنجانيده شده و امكان استفاده دو منظوره رفت و برگشت آب در تمام يا قسمت هايى از مسير كه در زمانهايى از سال در صورت نياز بتواند آب شيرين را از نقاط پايين دست به بالا انتقال دهد نيز ميسر خواهد بود. استفاده از نيروى مازاد آب در نقاطى كه مازاد فشار دارد به عنوان توليد برق و تفكر احداث نيروگاه ذخيره اى نيز مى تواند در صورت نياز در طرح منظور شود. 
نمك كم تر موجود در آب درياى خزر نسبت به نمك آب درياچه اروميه و امكان تداوم جريان انتقال آب در تمام سال مى تواند در احياى درياچه اروميه نقش مؤثرى را داشته باشد كه اثرات مثبت آن ايجاد هزاران فرصت شغلى در زمينه هاى كارى و كشاورزى، تلطيف هواى اطراف درياچه، ايجاد خطوط كشتيرانى، افزايش آبهاى زيرزمينى و احيا و تداوم حيات وحش و آبزيان و پرورش ماهى و حفظ محيط زيست و تغييرات اساسى در تمام زمينه هاى مرتبط در اطراف درياچه اروميه خواهد بود.

 هم چنين پس از انتقال آب و نجات درياچه اروميه با طرح و ساخت شاخص هاى ميله اى در عميق ترين نقطه درياچه و نصب كنترل هايى از انواع برقى، الكتريكى و مكانيكى توأم با هم به صورت شناور و يا مقدار سطح آب درياچه را دائماً يكسان نگه داشته و از هزينه هاى روزانه استفاده و از طول خط لوله كاسته و همچنين از طغيان و يا پايين رفتن مجدد سطح درياچه جلوگيرى به عمل آورد و با طرح و ساخت دستگاه هاى آب شيرين كن كه مى تواند از انواع تبخيرى، الكتروليز، فشارى و يا مخازن كربنى مى باشد،  براى مصارف كشاورزى و خانگى استفاده نمود. (iran-newspaper)



    ©2013 APG.ir